Chiến lược chăm sóc người bệnh mắc sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là căn bệnh do virus Dengue gây nên, truyền nhiễm qua con muỗi. Đặc biệt, nó thường ảnh hưởng nhiều đến trẻ em, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chăm sóc và điều trị đúng đắn. Hãy khám phá kế hoạch chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết trong bài viết dưới đây.

1.1. Sinh lý bệnh

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, thường xuất hiện nhiều nhất vào mùa mưa. Sinh lý bệnh sốt xuất huyết như sau:

• Mất nước từ huyết tương do tăng độ thấm của mạch máu, dẫn đến sự đặc hóa của máu. Trong trường hợp nặng, có thể dẫn đến sốc và nguy cơ tử vong;
• Xuất huyết do rối loạn đông máu.

1.2. Triệu chứng lâm sàng

Bệnh được phân loại thành 3 mức độ với các triệu chứng lâm sàng khác nhau:

• Sốt xuất huyết Dengue: Người bệnh thường có sốt cao đột ngột, kéo dài từ ngày 2 đến ngày 7, kèm theo ít nhất 2 trong số các triệu chứng sau:
  • Các dấu hiệu xuất huyết như chấm đỏ dưới da, kiểm tra dây thắt nghiệm dương tính, chảy máu cam, chảy máu chân răng;
  • Mất khẩu phần, đau đầu, buồn nôn;
  • Nổi ban, sưng huyết da.

Các triệu chứng cận lâm sàng bao gồm số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm, chỉ số Hematocrit bình thường hoặc tăng, số lượng bạch cầu giảm.

• Sốt xuất huyết Dengue với dấu hiệu cảnh báo thường có các triệu chứng sốt xuất huyết Dengue, cộng với:
• Lethargy, li bì, quấy rối;
• Đau ấn khu vực gan hoặc đau ở bụng dưới gan;
• Gan to hơn 2cm;
• Nôn nhiều;
• Xuất huyết ở niêm mạc;
• Test máu cho thấy chỉ số Hematocrit tăng cao, số tiểu cầu giảm nhanh chóng.

Người bệnh có bất kỳ triệu chứng cảnh báo nào trên cần được theo dõi chặt chẽ về huyết áp, nhịp tim, lượng nước tiểu, chỉ số Hct, số lượng tiểu cầu, và cần có kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết hợp lý.

• Sốt xuất huyết Dengue nặng: Người bệnh có thể xuất hiện một trong những triệu chứng sau:
  • Mất nước từ mạch tương, gây sốc và tụt áp thể tích, có thể dẫn đến chất nước ở bụng và màng phổi;
  • Suy đa cơ quan;
  • Xuất huyết nặng.

Cần phải lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết như sau:

2.1. Xác định bệnh

Qua quá trình lịch sử bệnh, kiểm tra và biến đổi cận lâm sàng, bác sĩ đánh giá tình trạng cụ thể của người bệnh như sau:

- Lịch sử bệnh:

• Tình trạng bệnh lý của người bệnh như thời gian xuất hiện các triệu chứng sốt, tính chất của cơn sốt (sốt cao 39oC – 40oC, thời gian sốt từ 3 – 4 ngày), có dấu hiệu co giật hay nôn ói không? Đã được điều trị bằng loại thuốc nào chưa?
• Lịch sử bệnh lý của người bệnh: Trước đây, người bệnh đã từng mắc sốt xuất huyết hay trong gia đình có trẻ em đang mắc sốt xuất huyết không?

- Kiểm tra bệnh:

• Tình trạng chung: Cân nặng, chiều cao, tình trạng da niêm mạc...;
• Thị lực: Tâm trạng, tinh thần, quấy rối;
• Dấu hiệu sống: Huyết áp, nhiệt độ, nhịp tim, nhịp thở;
• Dấu hiệu xuất huyết: Chảy máu chân răng, chảy máu cam, tiêu phân màu đen, nôn ra máu.

- Biến đổi cận lâm sàng: Chỉ số DHCT tăng ≥ 20% so với bình thường, số lượng tiểu cầu < 100.000/mm3.

2.2. Chiến lược chăm sóc chi tiết

Bảo quản nhiệt độ cơ thể của người bệnh ở mức 37oC – 37,5oC bằng cách thực hiện các bước sau:

• Theo dõi nhiệt độ cơ thể 6 – 8 giờ/lần (lưu ý các dấu hiệu giảm nhiệt độ có thể xuất hiện từ ngày 3 – 5 của bệnh, thậm chí khi không có dấu hiệu xuất huyết;
• Theo dõi tâm trạng của người bệnh, bao gồm sự lơ mơ, tỉnh táo, quấy rối;
• Người bệnh nên mặc áo mỏng, nằm ở nơi thoáng mát;
• Lau sạch cơ thể bằng nước ấm, đặt chăn ở vùng nách và bụng dưới khi sốt cao;
• Sử dụng thuốc hạ sốt theo liều lượng 10 – 15mg/kg/lần (tránh sử dụng Aspirin, Ibuprofen để giảm sốt vì có thể gây ra vấn đề về máu, tiêu hóa máu);
• Người bệnh cần uống đủ nước: Nước ấm, Oresol, nước trái cây...
• Tránh ăn uống các thực phẩm, đồ uống có màu nâu vì có thể gây nhầm lẫn với tình trạng nôn máu.

Giữ cho sự lưu thông máu ổn định bằng cách thực hiện những bước sau:

• Theo dõi áp, nhiệt độ, và nhịp tim của bệnh nhân mỗi 4 – 6 giờ, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe;
• Theo dõi màu sắc của niêm mạc, da và thị lực;
• Quan sát tình trạng ăn uống: Có nôn mửa không, uống nước đủ không;
• Hướng dẫn nhận biết các dấu hiệu chuyển động kịp thời để có biện pháp xử lý phù hợp;

Chế độ dinh dưỡng thích hợp là một biện pháp quan trọng trong kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết. Bổ sung dinh dưỡng phụ thuộc vào từng giai đoạn bệnh như sau:

• Trẻ ở giai đoạn 1 và 2: Chọn thực phẩm dễ ăn, ưa thích để có thể ăn được nhiều nhất; bổ sung nước trái cây; chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần;
• Bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa: Không bổ sung dinh dưỡng bằng đường uống, thay vào đó là bổ sung đường tĩnh mạch cho đến khi hết xuất huyết;
• Bệnh nhân có biến chứng gan mật: Cần kiểm soát đường huyết và giảm chất béo nếu có viêm gan;
• Bệnh nhân có biến chứng não: Dinh dưỡng qua ống dẫn và bằng đường tĩnh mạch;
• Giai đoạn phục hồi của bệnh nhân: Tăng số lượng bữa ăn và cung cấp đủ chất dinh dưỡng...

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết thông qua giáo dục sức khỏe:

• Uống thuốc hạ sốt, làm mát cơ thể khi sốt;
• Khuyến khích uống nhiều nước và ăn thực phẩm dễ tiêu hóa, tránh ăn thực phẩm và uống nước có màu nâu, đỏ và đen;
• Nhận biết dấu hiệu chuyển động của bệnh như đau bụng, lơ mơ, bức rức, tay chân lạnh, nôn mửa, tiêu phân màu đen, tiểu ít...;
• Chăm sóc để trẻ không bị muỗi cắn như ngủ dưới mùng, đuổi muỗi, tránh trẻ chơi ở nơi tối, sử dụng kem chống muỗi, đảm bảo nhà cửa và sân vườn sạch sẽ, ngăn ngừa.

Hiện nay, vì không có vắc-xin phòng và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chúng ta phải dựa vào các phương tiện truyền thông để chủ động phòng bệnh sốt xuất huyết. Đặc biệt, những người chưa mắc bệnh mà sống trong vùng có dịch cần phải tự chủ động phòng tránh tích cực hơn để tránh việc bệnh sốt xuất huyết lan rộng thành đợt dịch lớn.

\n
• \nSốt xuất huyết ngày thứ 5 đã sắp hết chưa?\n
\n
• \nChảy máu chân răng: Dấu hiệu nặng của sốt xuất huyết\n
\n
• \nSốt xuất huyết triệu chứng có gì giống và khác so với sởi?\n
\n