Chú ý khi sử dụng thuốc Xylometazolin 0,05%

Xylometazolin là hoạt chất chống sung huyết niêm mạc hiệu quả. Hoạt chất này có nhiều dạng bào chế khác nhau như thuốc nhỏ mũi, thuốc xịt mũi hoặc thuốc nhỏ mắt. Vậy Xylometazolin được bác sĩ chỉ định như thế nào?

Xylometazolin 0.05% là một thuốc chống sung huyết và điều trị nghẹt mũi.

Xylometazolin được bào chế ở những dạng thuốc với hàm lượng như sau:

• Dung dịch nhỏ mũi 0.05% hoặc 0.1%;
• Thuốc xịt mũi Xylometazolin 0.05%;
• Dung dịch nhỏ mắt Xylometazolin 0.05% (kết hợp với Natazoline 0,5%).

Xylometazolin là một hoạt chất tác động lên thần kinh giao cảm, tương tự như Naphazoline. Xylometazolin 0.05% có tác dụng gây co mạch tại chỗ nhanh chóng và kéo dài, do đó hỗ trợ giảm sưng nề và sung huyết tại chỗ. Xylometazolin 0.05% tác động trực tiếp lên thụ thể alpha adrenergic ở niêm mạc mũi, qua đó gây co mạch và giảm lưu lượng máu qua mũi và giảm sung huyết.

Tuy nhiên, tác dụng giảm sung huyết của Xylometazolin 0.05% chỉ mang tính chất tạm thời, một số trường hợp bệnh nhân có thể bị sung huyết trở lại. Bên cạnh đó, Xylometazolin 0.05% cũng có tác dụng giảm sung huyết ở kết mạc mắt khi dùng dạng thuốc nhỏ mắt.

2.1. Chỉ định của Xylometazolin 0.05%

• Sử dụng ở dạng thuốc nhỏ hoặc xịt mũi để điều trị tạm thời triệu chứng nghẹt mũi, giảm sung huyết mũi trong các trường hợp viêm mũi cấp hoặc mạn tính, viêm xoang, cảm lạnh, cảm cúm hoặc dị ứng đường hô hấp trên, đau đầu hoặc viêm tai giữa nặng kèm sung huyết mũi;
• Xylometazolin 0.05% dùng với mục đích giảm sưng, dễ quan sát niêm mạc mũi và họng trước khi phẫu thuật hoặc thủ thuật chẩn đoán, làm thông lỗ vòi nhĩ bị tắc ở người bệnh viêm tai;
• Xylometazolin 0.05% dạng nhỏ mắt giúp giảm sung huyết màng tiếp hợp của kết mạc.

2.2. Chống chỉ định của Xylometazolin

Thuốc Xylometazolin 0.05% không dùng trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân mẫn cảm với hoạt chất Xylometazoline hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc;
• Không dùng Xylometazolin 0.05% cho trẻ sơ sinh;
• Người bị glaucoma góc đóng, u thực bào hoặc phì đại tuyến tiền liệt cũng không được dùng Xylometazolin;
• Không dùng dung dịch Xylometazolin 0.1% cho trẻ em dưới 12 tuổi;
• Chống chỉ định ở người có tiền sử mẫn cảm với các thuốc tác dụng lên adrenergic;
• Không chỉ định Xylometazolin 0.05% cho bệnh nhân đang điều trị bằng các thuốc chống trầm cảm 3 vòng.

Liều dùng Xylometazolin cho người lớn:

• Sử dụng 1-2 giọt hoặc xịt dung dịch Xylometazolin 0.1% vào mỗi lỗ mũi, 2-3 lần/ngày. Thời gian sử dụng tối đa 7 ngày. Ưu tiên sử dụng dạng xịt để giảm nguy cơ nuốt thuốc và hạn chế hấp thu toàn thân;
• Đối với việc điều trị sung huyết kết mạc, sử dụng dung dịch Xylometazolin 0.05% (phối hợp với natazoline 0.5%), nhỏ mắt 2-3 lần/ngày trong tối đa 7 ngày.

Liều dùng Xylometazolin cho trẻ em:

• Trẻ từ 6-12 tuổi: Nhỏ 1-2 giọt dung dịch Xylometazolin 0.05% vào mỗi bên mũi, 1-2 lần/ngày trong tối đa 5 ngày. Trẻ từ 12 tuổi trở lên cần nhỏ 1-2 giọt hoặc xịt dung dịch Xylometazolin 0.1% vào mỗi bên lỗ mũi, 2-3 lần/ngày trong tối đa 7 ngày;
• Đối với việc điều trị sung huyết kết mạc ở trẻ từ 12 tuổi trở lên, sử dụng dung dịch Xylometazolin 0.05% (kết hợp với natazoline 0,5%), nhỏ mắt 2-3 lần/ngày trong tối đa 7 ngày.

Tác dụng phụ phổ biến khi sử dụng thuốc Xylometazolin 0.05% bao gồm phản ứng kích ứng tại chỗ. Ngoài ra, có thể xuất hiện một số tác dụng phụ ít gặp như:

• Cảm giác nóng rát, khô niêm mạc;
• Hắt hơi;
• Sung huyết tái phát khi sử dụng thường xuyên, lâu dài với triệu chứng đỏ, sưng và viêm mũi;
• Hấp thu toàn thân có thể gây buồn nôn, đau đầu, chóng mặt, hồi hộp, đánh trống ngực, nhịp tim chậm và không đều.

Cẩn trọng khi sử dụng thuốc Xylometazolin 0.05% cho bệnh nhân mắc các bệnh lý sau:

• Cường chức năng tuyến giáp;
• Bệnh tim mạch và tăng huyết áp;
• Xơ cứng động mạch;
• Phì đại tuyến tiền liệt;
• Đái tháo đường;
• Bệnh nhân đang dùng thuốc ức chế monoamine oxidase.

Bệnh nhân có khoảng QT kéo dài khi điều trị bằng Xylometazolin 0.05% có nguy cơ cao hơn về loạn nhịp thất nghiêm trọng.

Chỉ sử dụng các sản phẩm chứa Xylometazolin cho trẻ em dưới 6 tuổi khi có chỉ định của bác sĩ, cần theo dõi cẩn thận. Sử dụng Xylometazolin 0.05% chỉ khi cần thiết điều trị nghẹt mũi nặng trong thời gian ngắn mà không phản ứng với thuốc nhỏ mũi natri chloride hoặc xông hơi ẩm ấm.

Không nên sử dụng Xylometazolin 0.05% quá nhiều lần trong ngày hoặc liên tục để tránh hiện tượng sung huyết tái phát. Nếu sử dụng tự ý, không nên dùng quá 3 ngày. Nếu sử dụng liên tục 3 ngày mà không thấy cải thiện, cần ngừng thuốc và thăm khám bác sĩ.

Hiện chưa rõ về ảnh hưởng của Xylometazolin đối với thai nhi, nên chỉ sử dụng thuốc khi thực sự cần thiết.

Hiện chưa rõ về việc Xylometazolin có tiết ra vào sữa mẹ hay không, vì vậy cần thận trọng khi dùng Xylometazolin 0.05% cho bệnh nhân đang cho con bú.

Thận trọng khi sử dụng Xylometazolin 0.05% cho người lái xe hoặc vận hành máy móc vì thuốc có thể gây đau đầu và chóng mặt.

Việc sử dụng Xylometazolin 0.05% quá liều, kéo dài hoặc dùng quá thường xuyên trong một ngày có thể gây kích ứng niêm mạc mũi hoặc phản ứng toàn thân, đặc biệt là ở trẻ em. Quá liều Xylometazolin ở trẻ em thường bao gồm tình trạng ức chế hệ thống thần kinh trung ương, hạ huyết áp, giảm nhiệt đới, nhịp tim tăng, tiết nhiều mồ hôi và thậm chí làm mê man.

Sử dụng các thuốc cùng nhóm thần kinh giao cảm hoặc Xylometazolin 0.05% khi kết hợp với các thuốc ức chế monoamine oxidase, Maprotiline hoặc thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể gây ra phản ứng tăng huyết áp nghiêm trọng đối với người bệnh.