Hiểu rõ về Tình trạng Liệt trong giấc ngủ

Liệt trong giấc ngủ là cảm giác có ý thức nhưng không thể cử động trong khoảng thời gian ngắn (khoảng 1 - 2 phút) khi chúng ta rơi vào giấc ngủ hoặc khi vừa tỉnh giấc. Đối với hầu hết mọi trường hợp, liệt trong giấc ngủ là một tình trạng bình thường, không xảy ra với tần suất đủ thường xuyên để gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Liệt trong giấc ngủ (Sleep paralysis) là cảm giác có ý thức nhưng không thể cử động. Liệt trong giấc ngủ được xác định do mất kiểm soát cơ trong một thời gian ngắn, được gọi là mất trương lực cơ, xảy ra khi bạn rơi vào giấc ngủ hoặc khi vừa tỉnh giấc, tức là giai đoạn chuyển đổi giữa tỉnh – thức và ngược lại.

Trong những quá trình chuyển đổi này, bạn có thể cảm thấy:

• Không thể cử động di chuyển hoặc phát ra âm thanh trong vài giây đến vài phút mặc dù bạn vẫn nhận thức được;
• Cảm giác sợ hãi;
• Một số sẽ cảm thấy áp lực hoặc cảm giác bị nghẹt thở;
• Một số có thể có cảm giác như có người đang ở trong phòng.

Hội chứng liệt trong giấc ngủ có thể đi kèm với các chứng rối loạn giấc ngủ khác như chứng ngủ rũ (narcolepsy). Đó là tình trạng rối loạn giấc ngủ mãn tính và khiến bạn rất buồn ngủ vào ban ngày do khả năng điều hòa giấc ngủ của não có vấn đề.

Nguyên nhân gây nên hiện tượng liệt trong giấc ngủ vẫn chưa rõ, nhưng có thể liên quan đến:

• Mất ngủ;
• Thói quen ngủ ngắt quãng ví dụ: do làm việc theo ca hoặc trễ máy bay, chứng ngủ rũ;
• Rối loạn lo âu chung (general anxiety disorder);
• Rối loạn hoảng sợ;
• Tiền sử gia đình bị liệt trong giấc ngủ.

Giấc ngủ diễn ra theo các giai đoạn gồm:

• Giai đoạn ru ngủ: Diễn ra trong vòng 5 – 10 phút, lúc này cơ thể thả lỏng để đi vào giấc ngủ.
• Giai đoạn ngủ nông: Là thời điểm 10 -25 phút tiếp theo. Giai đoạn này chiếm 50% tổng thời gian ngủ và lúc này cơ thể sẽ giảm thân nhiệt về 37 độ C.
• Giai đoạn ngủ sâu và rất sâu: Chiếm khoảng 20-30% tổng thời gian ngủ. Đây là giai đoạn quan trọng nhất vì đây là thời điểm để cơ thể phục hồi giấc ngủ.
• Giấc ngủ REM (Giấc ngủ chuyển động mắt nhanh - Rapid Eye Movement): Ngủ mơ là giai đoạn ngủ động. Giai đoạn này chiếm 20% thời gian ngủ ở người lớn và 50% ở trẻ em.

Trong đó, ngủ nông, ngủ sâu và ngủ rất sâu được gọi là giấc ngủ NREM (giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh - Non Rapid Eye Movement). Sau khi giai đoạn ngủ sâu, cơ thể sẽ quay lại giai đoạn ngủ nông và đi vào giấc ngủ REM. Tình trạng liệt trong giấc ngủ thường xảy ra ở một trong hai thời điểm của giấc ngủ:

• Thời điểm thứ nhất là khi bạn đang chuyển từ trạng thái thức tỉnh sang trạng ngủ, tức là đang chìm vào giấc ngủ và nó được gọi là mơ ngủ (hypnagogic) hoặc liệt trong khi ngủ (predormital sleep paralysis). Điều này xảy ra là do khi bạn chìm vào giấc ngủ, cơ thể bạn từ từ thư giãn, lúc này, khả năng nhận biết thường giảm và bạn thường không nhận thấy sự thay đổi trạng thái của cơ thể. Tuy nhiên, nếu ý thức bạn nhận thức được trong giai đoạn này, bạn sẽ nhận thấy rằng bạn không thể cử động hoặc nói chuyện được.
• Thời điểm thứ hai là khi bạn đang chuyển từ trạng thái ngủ sang thức tỉnh, tức bạn đang thức dậy và nó được gọi là chứng liệt sau giấc ngủ (hypnopompic or postdormital sleep paralysis). Cụ thể, vào cuối NREM, giấc ngủ của bạn chuyển sang giai đoạn REM. Trong giai đoạn này, mắt của bạn chuyển động nhanh và bắt đầu xuất hiện những giấc mơ, nhưng phần còn lại của cơ thể thì vẫn ở trạng thái thư giãn, các cơ không hoạt động. Tuy nhiên, nếu ý thức của bạn nhận thức được trước khi chu kỳ REM kết thúc, bạn sẽ nhận thấy rằng bạn không thể di chuyển hoặc nói chuyện được.

Thống kê về liệt trong giấc ngủ đa dạng, nhưng các nhà nghiên cứu ước tính khoảng 8% dân số từng trải qua trạng thái này ít nhất một lần trong cuộc đời. Mặc dù vậy, chưa có thông tin đầy đủ về tần suất tái phát.

Hiện tượng liệt khi ngủ có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là ở trẻ em, thanh thiếu niên (7 - 25 tuổi), và thường xuyên hơn ở nhóm 20 - 30 tuổi.

Đối với đa số mọi người, liệt trong giấc ngủ là một trạng thái bình thường, không gây ra vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, khoảng 10% người có thể trải qua những lần tái phát hoặc trạng thái khó chịu hơn, điều này có thể dẫn đến suy nghĩ tiêu cực về giấc ngủ và gây lo lắng tại thời điểm đi ngủ, làm họ khó chìm vào giấc ngủ. Tình trạng thiếu ngủ có thể dẫn đến tình trạng buồn ngủ và tác động tiêu cực đối với sức khỏe.

Hiện chưa có biện pháp điều trị cụ thể cho liệt trong giấc ngủ. Để phòng ngừa tình trạng này, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau:

• Duy trì thời gian ngủ đều đặn, khoảng 6-8 giờ mỗi ngày và giữ nguyên thời gian đi ngủ cũng như thức dậy;
• Tập thể dục đều đặn, nhưng tránh tập luyện quá gần giờ đi ngủ;
• Tránh ăn quá no, hút thuốc, uống rượu, bia, hoặc cà phê ngay trước khi đi ngủ;
• Không nằm ngửa khi ngủ để giảm nguy cơ liệt trong giấc ngủ;
• Tránh ngủ trưa sau 3 giờ chiều và giới hạn thời gian ngủ trưa dưới 90 phút;
• Dừng sử dụng điện thoại và các thiết bị điện tử ít nhất một giờ trước khi đi ngủ và giữ chúng xa giường ngủ.

Điều này cho thấy, hiện tượng liệt trong giấc ngủ có thể xảy ra ở mọi người và thường không đồng nghĩa với vấn đề sức khỏe. Hãy đảm bảo duy trì thói quen ngủ lành mạnh để giảm thiểu khả năng xảy ra tình trạng này.

\n
• \nBuồn ngủ và mệt mỏi có thể là dấu hiệu của bệnh gì?\n
\n
• \nThuốc Escitalopram: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi sử dụng\n
\n
• \nThuốc Xanax: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi sử dụng\n
\n