Thuốc Nystatin - Thông tin chi tiết

Thuốc Nystatin được ứng dụng để chữa trị nhiễm nấm Candida trên da và niêm mạc như tình trạng tưa miệng, tổn thương ngoài da, đường ruột, thực quản, hay âm đạo. Cách sử dụng có thể bao gồm đường uống, đặt âm đạo, hoặc bôi ngoài da.

• Công Dụng của Thuốc Nystatin

Nystatin, là một loại kháng sinh chống nấm, được chiết xuất từ nấm Streptomyces noursei. Thuốc này có tác dụng chống nấm Candida, đặc biệt là hiệu quả với Candida albicans.

Thuốc được sử dụng để điều trị và dự phòng nhiễm nấm ở da và niêm mạc, như tình trạng tưa miệng, tổn thương ngoài da, đường ruột, thực quản, và âm đạo.

• Cơ Chế Tác Động của Thuốc

Nystatin tác động bằng cách kết hợp với sterol trên màng tế bào nấm, làm thay đổi tính thấm và chức năng của màng tế bào. Điều này gây cạn kiệt kali và các thành phần tế bào quan trọng khác của nấm.

Thuốc giữ được hiệu quả của mình và hiếm khi gây kháng thuốc. Thậm chí, Nystatin còn chống bội nhiễm Candida albicans trong đường tiêu hóa.

Triệu chứng nhiễm nấm Candida thường giảm sau 24-72 giờ sử dụng. Nystatin không được sử dụng cho trường hợp nhiễm nấm Candida toàn thân.

Các tác dụng của thuốc Nystatin bao gồm:

• Điều trị và dự phòng nhiễm nấm Candida trên da và niêm mạc.
• Hiệu quả đặc biệt với Candida albicans.
• Điều trị nhiễm nấm Candida miệng ở người cao tuổi đeo răng giả.
• Dùng dạng hỗn dịch để dự phòng nấm Candida miệng ở trẻ sơ sinh.
• Chống chỉ định với trường hợp dị ứng hoặc mẫn cảm với thành phần của thuốc.

Thuốc Nystatin ít gây độc tính và mẫn cảm, phù hợp với mọi lứa tuổi kể cả trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu và sử dụng lâu dài.

Cảm giác đắng miệng và buồn nôn là những tác dụng phụ phổ biến nhất.

Khi sử dụng qua đường uống, có thể gặp các tác dụng phụ như tiêu chảy, đau bụng, và hiếm hơn là nhịp tim nhanh, co thắt phế quản, phù mặt, đau cơ. Đặc biệt khi sử dụng liều lượng cao, lên đến 5.000.000 UI mỗi ngày.

Cả dạng uống và dạng bôi có thể gây ra:

• Phản ứng quá mẫn như mày đay, ngoại ban. Hiếm khi xảy ra hội chứng Stevens-Johnson.
• Phát ban, ngứa, đau rát da và ban mụn toàn thân cấp tính.

Nystatin được sản xuất dưới nhiều dạng và hàm lượng khác nhau:

• Nystatin dạng kem ngoại da: 100.000 UI/g.
• Thuốc mỡ ngoại da: 100.000 UI/g.
• Thuốc rửa 100.000 UI/ml.
• Viên đặt âm đạo 100.000 UI/viên;
• Thuốc bột: 100.000 UI/g.
• Dạng hỗn dịch 100.000 UI/ml
• Viên nén chứa 500.000 UI.
• Viên nang chứa 500.000 hoặc 1 triệu UI.

Nhiễm nấm Candida đường ruột, thực quản:

• Người lớn: Uống viên nén hoặc nang 500.000 hoặc 1.000.000 UI mỗi lần, 3 - 4 lần mỗi ngày.
• Trẻ nhỏ: Sử dụng hỗn dịch 100 000 UI hoặc nhiều hơn/lần x 4 lần/ngày trong 14 ngày nếu cần. Trẻ trên 1 tháng tuổi, đặc biệt là có nhiễm HIV, sử dụng liều cao hơn (500.000 UI/lần x 4 lần/ngày).
• Kết hợp Nystatin với kháng sinh để kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn đường ruột.
• Đối với bệnh nhân dùng kháng sinh phổ rộng, ngăn chặn nhiễm nấm Candida đường ruột với liều 1.000.000 UI/ngày.

Nhiễm nấm Candida niêm mạc miệng:

• Trẻ sơ sinh và trẻ thiếu tháng: Sử dụng hỗn dịch, 100 000 UI/lần x 4 lần/ngày hoặc 50.000 UI bôi vào mỗi bên miệng x 4 lần/ngày.
• Trẻ nhỏ: 200.000 UI/lần x 4 lần/ngày hoặc 100.000 UI bôi vào mỗi bên miệng, 4 lần mỗi ngày, dùng hỗn dịch bôi vào niêm mạc miệng.
• Trẻ em và người lớn: Có thể sử dụng viên ngậm hoặc hỗn dịch 400.000 – 600.000 UI/lần x 4 lần/ngày.
• Phòng ngừa nhiễm nấm miệng ở trẻ sơ sinh được sinh ra bởi mẹ có nhiễm nấm âm đạo: 100.000 UI/lần/ngày.

Nhiễm nấm âm đạo:

• Đặt 1 viên 100.000 - 200.000 UI mỗi ngày, dùng khi đi ngủ trong 14 ngày hoặc thậm chí lâu hơn, có thể kết hợp với Metronidazol.

Tổn thương ngoài da:

• Sử dụng Nystatin dạng mỡ, gel, kem hoặc bột mịn chứa 100.000 UI/g, bôi 2 - 4 lần mỗi ngày cho đến khi lành hoặc hết triệu chứng. Đối với tổn thương ẩm ướt, nên sử dụng dạng bột.

• Khi sử dụng dạng hỗn dịch, hãy lắc đều trước khi dùng. Đo liều bằng thiết bị đo như ống tiêm hay cốc để đảm bảo liều lượng chính xác. Hãy để thuốc tiếp xúc với vùng tổn thương càng lâu càng tốt. Trước và sau khi sử dụng thuốc, hạn chế ăn uống trong khoảng 30 phút - 1 giờ.
• Không nên sử dụng chung Nystatin với người khác, ngay cả khi họ có các triệu chứng giống bạn.
• Điều trị bằng thuốc cần duy trì ít nhất 48 giờ sau khi không còn triệu chứng. Nếu sau 14 ngày mà triệu chứng vẫn tồn tại, hãy thăm bác sĩ để xem xét lại chẩn đoán. Việc bỏ lỡ liều cũng có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng do nấm phát triển kháng thuốc.
• Viên đặt âm đạo nên được bảo quản trong tủ lạnh để đảm bảo chất lượng tốt nhất, tránh ánh sáng và nhiệt độ cao. Viên uống, thuốc mỡ và hỗn dịch nên được bảo quản ở nhiệt độ phòng từ 15 – 25oC, trong bao bì kín và tránh ánh sáng.
• Hiện chưa có đủ nghiên cứu về tác động của thuốc đối với thai nhi. Vì vậy, không nên sử dụng Nystatin khi mang thai trừ khi cần thiết và theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Cẩn thận khi sử dụng đối với phụ nữ đang cho con bú, vì chưa rõ liệu thuốc có bài tiết vào sữa mẹ hay không.
• Trước khi bắt đầu sử dụng Nystatin, hãy thảo luận với bác sĩ về lịch sử dị ứng và tình trạng sức khỏe, đặc biệt là HIV, tiểu đường và bệnh thận.
• Nystatin có thể mất tác dụng chống Candida albicans khi sử dụng đồng thời với Riboflavin phosphat. Tránh sử dụng thuốc có thể thay đổi nhu động ruột và bao niêm mạc tiêu hóa, vì điều này có thể ảnh hưởng đến tác dụng của Nystatin.

Bài viết mang đến thông tin về liều lượng, cảnh báo và lưu ý khi sử dụng Nystatin. Hãy nhớ rằng đây là loại thuốc kê đơn, người bệnh không nên tự y áp dụng để đảm bảo an toàn sức khỏe.